Ile jest państw na świecie? Odkryj pełną listę oraz fascynujące ciekawostki dotyczące definicji państwa, kryteriów uznania oraz członkostwa w ONZ. Poznaj największe państwa, nieuznawane terytoria oraz wpływ konfliktów na zmiany w liczbie państw. Zachęcamy do lektury, aby zgłębić tę interesującą tematykę!
Ile jest państw na świecie?
Na początku 2024 roku na świecie istnieje 195 uznawanych państw. Ta liczba obejmuje zarówno państwa członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych, jak i oficjalnych obserwatorów tej organizacji. Jednak liczba krajów może się różnić w zależności od przyjętych kryteriów uznania. Wynika to z faktu, że niektóre terytoria deklarują niepodległość lub posiadają suwerenne rządy, lecz nie są powszechnie uznawane przez społeczność międzynarodową. Liczba państw na świecie waha się od 195 do 203, jeśli uwzględnić terytoria o niejednoznacznym statusie.
Zmiany polityczne, konflikty czy procesy dekolonizacyjne mają bezpośredni wpływ na liczebność państw. Przykładem może być Europa, gdzie przed 1989 rokiem istniały 34 państwa, a obecnie jest ich 47. Procesy te pokazują, że granice, uznanie i status państw na świecie nieustannie ewoluują, będąc odzwierciedleniem dynamicznych zmian na arenie międzynarodowej.
Definicja państwa i kryteria uznania
Pojęcie państwa wydaje się oczywiste, jednak w praktyce definicja kraju i kryteria uznania są przedmiotem licznych sporów i interpretacji. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego, państwo powinno spełniać określone warunki, aby mogło być uznane za suwerenny podmiot.
To właśnie od przyjętej definicji zależy, które terytoria zostaną zaliczone do grona państw, a które pozostaną terytoriami niesamodzielnymi, zależnymi lub spornymi.
Co to jest państwo?
Państwo to suwerenny podmiot prawa międzynarodowego, posiadający określone terytorium, stałą ludność, rząd oraz zdolność do nawiązywania stosunków międzynarodowych. Podstawą istnienia państwa jest władza sprawowana nad wyznaczonym obszarem i mieszkańcami, a także uznanie tej władzy przez inne kraje. Granice i terytorium stanowią kluczowe elementy identyfikujące państwo.
Współczesne państwa mogą mieć bardzo różną formę ustrojową i administracyjną – od monarchii, przez republiki, po federacje. Niekiedy uznanie państwa budzi kontrowersje, zwłaszcza jeśli terytorium jest przedmiotem sporu lub państwo powstało w wyniku secesji.
Jakie są kryteria uznania państwa?
Najczęściej przyjmuje się kryteria konwencji z Montevideo z 1933 roku, która określa, że państwo powinno posiadać:
- Stałą ludność – stabilną grupę mieszkańców zamieszkujących dane terytorium,
- Określone terytorium – jasno wyznaczone granice, choć nie zawsze są one niekwestionowane,
- Rząd – sprawujący realną władzę i kontrolę nad terytorium,
- Zdolność do zawierania umów i relacji międzynarodowych – niezależność od innych podmiotów.
Dodatkowo, uznanie przez inne państwa i organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ, odgrywa istotną rolę w nabyciu pełnego statusu państwowego. Niektóre terytoria spełniają wszystkie kryteria, lecz nie są powszechnie uznawane, co prowadzi do powstania tzw. państw nieuznawanych.
Państwa członkowskie ONZ
Organizacja Narodów Zjednoczonych to największa i najważniejsza struktura zrzeszająca suwerenne państwa. Przynależność do ONZ jest powszechnie traktowana jako potwierdzenie suwerenności i uznania międzynarodowego. Jednak nie wszystkie państwa na świecie są jej członkami, a niektóre posiadają jedynie status obserwatora.
Status w ONZ często decyduje o możliwości uczestnictwa w relacjach międzynarodowych, negocjacjach i porozumieniach na najwyższym szczeblu.
Ile państw jest członkami ONZ?
W 2023 roku liczba państw członkowskich ONZ wynosi 193. Praktycznie wszystkie suwerenne i powszechnie uznawane państwa są jej członkami. Przynależność do ONZ to nie tylko prestiż, ale również dostęp do licznych mechanizmów współpracy, pomocy rozwojowej i rozstrzygania sporów.
Niektóre państwa, mimo istnienia i funkcjonowania na arenie międzynarodowej, nie zostały przyjęte do ONZ ze względów politycznych lub braku uznania. Najbardziej znane przykłady to Kosowo czy Tajwan, które nie posiadają pełnego członkostwa.
Jakie są państwa-obserwatorzy w ONZ?
W strukturach ONZ istnieje także status państwa-obserwatora. Watykan i Autonomia Palestyńska posiadają obecnie ten status, co pozwala im uczestniczyć w sesjach Zgromadzenia Ogólnego, ale bez prawa głosu w głównych decyzjach.
Państwa-obserwatorzy nie są pełnoprawnymi członkami ONZ, jednak ich obecność podkreśla szczególny charakter tych podmiotów na arenie międzynarodowej. Status ten bywa często krokiem w kierunku szerszego uznania lub zapowiedzią przyszłego członkostwa.
Największe państwa świata
Pod względem powierzchni i liczby ludności państwa świata bardzo się różnią. Największe państwa nie zawsze są jednocześnie najludniejsze, co pokazuje złożoność zagadnienia i różnorodność struktur polityczno-geograficznych.
Warto przyjrzeć się, które kraje dominują pod względem wielkości terytorium oraz liczby mieszkańców, ponieważ te dane często odzwierciedlają potencjał gospodarczy i wpływ polityczny na świecie.
Jakie państwo ma największą powierzchnię?
Największym państwem świata pod względem powierzchni jest Federacja Rosyjska. Jej terytorium zajmuje 17 098 242 km², co stanowi niemal jedną dziewiątą powierzchni lądowej Ziemi. Drugie miejsce zajmuje Kanada, z powierzchnią 9 984 670 km², a trzecie – Chiny, z 9 706 961 km².
Tak rozległe terytoria obejmują różnorodne strefy klimatyczne, bogactwa naturalne i wielokulturowe społeczeństwa, co wpływa na ich znaczenie polityczne oraz gospodarcze na świecie.
Jakie państwo ma największą populację?
Najludniejszym państwem świata są Indie, których populacja przekracza 1,4 miliarda mieszkańców. Chiny zajmują drugie miejsce z niemal identyczną liczbą ludności, natomiast Stany Zjednoczone mają około 345 milionów obywateli.
Pomimo ogromnej powierzchni, Rosja znajduje się dopiero na dziewiątym miejscu pod względem liczby mieszkańców. To pokazuje, że wielkość kraju nie zawsze idzie w parze z liczbą ludności.
Nieuznawane i terytoria niesamodzielne
Na świecie istnieje wiele terytoriów, które nie są powszechnie uznawane za suwerenne państwa. Mimo to, posiadają one własne rządy, armię czy granice, a niekiedy nawet prowadzą własną politykę zagraniczną. Część z nich funkcjonuje jako terytoria autonomiczne, federalne, zamorskie lub stowarzyszone.
Problem nieuznawania dotyczy również terytoriów, które w przeszłości były koloniami lub eksklawami, a dziś mają odmienny status polityczny.
Jakie są przykłady nieuznawanych państw?
Do najbardziej znanych państw nieuznawanych lub częściowo uznawanych należą:
- Kosowo – ogłosiło niepodległość w 2008 roku, nie jest uznawane przez wszystkie państwa i nie należy do ONZ,
- Tajwan – spełnia wszystkie cechy państwa, lecz nie jest członkiem ONZ z powodu sprzeciwu Chin,
- Palestyna – posiada status obserwatora w ONZ i częściowe uznanie międzynarodowe,
- Górski Karabach, Naddniestrze, Abchazja, Osetia Południowa, Somaliland – funkcjonują jako niezależne byty, ale nie są uznawane przez większość państw świata.
Te terytoria często prowadzą własną politykę i administrację, jednak z powodu braku szerokiego uznania ich status pozostaje niejednoznaczny.
Jakie terytoria mają status autonomiczny?
Oprócz państw nieuznawanych istnieje wiele terytoriów o szerokiej autonomii, często będących częścią większych krajów. Terytoria autonomiczne i zamorskie mają własne rządy oraz niektóre elementy suwerenności, jednak nie są formalnie niezależnymi państwami.
Przykładami takich terytoriów są: Grenlandia (autonomia w ramach Danii), Wyspy Owcze, Hongkong i Makau (specjalne regiony administracyjne Chin), czy terytoria francuskie na Karaibach i Pacyfiku. Terytoria zależne, federalne czy historyczne często posiadają odrębny status prawny i administracyjny.
Zmiany w liczbie państw na świecie
Liczba państw na świecie nie jest stała i zmienia się w wyniku wydarzeń politycznych, gospodarczych czy militarnych. Konflikty, dekolonizacja, secesje i zjednoczenia wpływają na mapę polityczną globu.
Współczesna historia dostarcza licznych przykładów, jak zmiany granic i podmiotów państwowych odzwierciedlają złożoność stosunków międzynarodowych. W ostatnich dekadach procesy te były szczególnie widoczne w Europie, Afryce i Azji.
Jak konflikty wpływają na liczbę państw?
Konflikty zbrojne, wojny domowe i spory graniczne bardzo często prowadzą do powstawania nowych państw lub zmian statusu istniejących terytoriów. W wyniku rozpadu Związku Radzieckiego i Jugosławii w Europie pojawiło się kilkanaście nowych państw. Podobne procesy zachodziły w Afryce po zakończeniu epoki kolonialnej.
Liczba państw na świecie zmienia się w wyniku konfliktów i zmian politycznych. Państwa mogą zmieniać status w wyniku dekolonizacji, secesji lub zjednoczenia.
Konflikty często skutkują powstaniem terytoriów spornych, jak Górski Karabach czy Abchazja. Mimo braku pełnego uznania, funkcjonują one jako de facto niezależne państwa.
Jakie są przykłady dekolonizacji i secesji?
Dekolonizacja była jednym z najważniejszych procesów XX wieku, prowadzącym do powstania dziesiątek nowych państw w Afryce, Azji i na Karaibach. Niepodległość uzyskały między innymi Algieria, Kenia czy Indie. Współcześnie przykładem secesji jest powstanie Sudanu Południowego w 2011 roku, który oddzielił się od Sudanu po długotrwałym konflikcie.
Procesy zjednoczenia są rzadsze, lecz również wpływają na liczbę państw. Przykładem jest zjednoczenie Niemiec w 1990 roku. Zmiany polityczne, takie jak rozpad czy połączenie państw, stale kształtują światową mapę.
Co warto zapamietać?:
- Na początku 2024 roku na świecie istnieje 195 uznawanych państw, z możliwym zakresem od 195 do 203 w zależności od kryteriów uznania.
- Definicja państwa według konwencji z Montevideo z 1933 roku wymaga posiadania stałej ludności, określonego terytorium, rządu oraz zdolności do nawiązywania relacji międzynarodowych.
- W 2023 roku 193 państwa są członkami ONZ, co jest uznawane za potwierdzenie suwerenności i uznania międzynarodowego.
- Największym państwem pod względem powierzchni jest Federacja Rosyjska (17 098 242 km²), a najludniejszym Indie (ponad 1,4 miliarda mieszkańców).
- Na świecie istnieje wiele nieuznawanych państw, takich jak Kosowo i Tajwan, które mimo spełniania kryteriów państwowości nie są powszechnie uznawane.
